165 yıl önce Datça’dan kaçırılan tarihi eser geri alınamıyor

“Knidos Aslanı”, Datça’daki Knidos antik limanının yakınında bulunan Antik Yunan döneminden kalma devasa bir heykeldir. Heykel 1858 yılında keşfedilmiştir. Ancak keşfinden kısa bir süre sonra Londra’daki British Museum’a götürülmüş ve müzenin koleksiyonunun bir parçası haline gelmiştir. O zamandan beri bu tarihi eser anavatanından uzakta yaşamaktadır.

Knidos Aslanı antik çağın en önde gelen heykellerinden biri olarak kabul edilir ve tarihi, sanatsal ve arkeolojik öneme sahiptir. Heykel bir aslan şeklinde tasvir edilmiştir ve MÖ 4. yüzyıla tarihlenmektedir. Knidos kentine ait bir anıtın parçasıdır ve antik sanat ve zanaatın önemli bir örneği olarak kabul edilmektedir.

Tüm dünyanın Isaac Newton olarak tanıdığı Charles Thomas Newton, British Museum’un bir çalışanı olarak Datça Knidos’a gelmiş, kazılar yapmış ve 212 sandık eseri ülkesine kaçırmış, hatta bu çabalarından dolayı Kraliçe’den şövalyelik unvanı almayı başarmıştır. Ancak kaçırdığı sadece 212 sandık değildi.

1858’de sıradan bir günde, Datça’ya 3 mil uzaklıktaki antik Yunan kenti Knidos’ta Charles Thomas Newton, nam-ı diğer Sir Isaac Newton tarafından düzenlenen kazılara yardımcı olan İngiliz arkeolog Richard Popplewell Pullan, Datça yakınlarındaki kayalıklarda yürürken, denize bakan 18 metrelik bir mezar anıtının tepesinde, kireçtaşı çekirdeği hala sağlam ancak mermer kaplaması eksik olan çok değerli bir aslan heykeli keşfetti. 11 ton ağırlığındaki heykel, Kızıl Kayalar olarak bilinen ve her noktadan denizi net bir şekilde gören bir konuma yerleştirilmişti.

Böylece, gözleri hüzünlü bakan, kullanılan malzeme nedeniyle sabah ve akşam ışınlarını aldığında bal rengi aslan tüyü görünümü hayranlık uyandıran, gözleri ve yüz ifadeleri yapımında kullanılan lapis lazuli ve diğer mücevherlerle dış malzeme kullanılmadan oluşturulan Datça’nın bu paha biçilmez aslanı da kaybolmuş oldu. Hikayenin en üzücü yanı ise Charles Newton’un bu paha biçilmez hazinenin kaçırılması ve taşınmasında 100 Türk Datça köylüsünü işçi olarak çalıştırmış olmasıdır.

Sir Charles Newton anılarında, “Bu muhteşem aslan heykelini bu ilkel topraklardan, medeniyetin koruyucusu ve insanlığın mirası olan İngiltere Kraliçesi’nin topraklarına götürmekten gurur duydum.” şeklinde bir yazı kaleme almıştır.

2008 yılında Datça Belediyesi İngiltere’den Knidos Aslanı’nın iadesini talep etmiş ancak ne yazık ki olumlu bir sonuç alınamamıştır. Üstelik sadece Knidos Aslanı değil, kaçırılan tarihi eser sandıklarının her biri bugün British Museum’un raflarında sergilenmeye devam ediyor.